Krew, a zdrowie

O witaminach

Niedobory witamin mogą prowadzić do różnorodnych schorzeń, ponieważ każda witamina pełni specyficzne funkcje w organizmie. Poniżej znajduje się lista witamin, ich rola w organizmie oraz najczęstsze skutki niedoboru.

Regularne dostarczanie odpowiednich ilości witamin jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, odpornościowego, mięśniowego i wielu innych procesów metabolicznych. Warto pamiętać, że zarówno niedobór, jak i nadmiar niektórych witamin może prowadzić do zaburzeń zdrowotnych, dlatego tak istotne jest zachowanie równowagi i świadome podejście do diety oraz suplementacji.

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach pełnią kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia, wpływając m.in. na wzrok, odporność, krzepliwość krwi i gospodarkę wapniową. Ich wspólną cechą jest to, że są magazynowane w organizmie i wchłaniają się najlepiej w obecności tłuszczów. Poznaj właściwości, źródła i skutki niedoboru witamin A, D, E i K.

Witamina A (retinol)

Witamina A odgrywa istotną rolę w organizmie – wspiera prawidłowe widzenie, szczególnie po zmroku, wzmacnia układ odpornościowy oraz wpływa korzystnie na kondycję skóry i błon śluzowych. Jej niedobór może prowadzić do tzw. kurzej ślepoty (czyli problemów z widzeniem przy słabym oświetleniu), suchości skóry i błon śluzowych, osłabienia odporności, a także rogowacenia naskórka.

Witamina D

Witamina D pełni wiele kluczowych funkcji w organizmie. Reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową, wspiera zdrowie kości i zębów oraz wzmacnia układ odpornościowy. Bierze również udział w produkcji serotoniny – neuroprzekaźnika wpływającego na nastrój, sen i apetyt. Działa przeciwzapalnie, wspomaga ochronę neuronów i wspiera regenerację komórek nerwowych. Niedobór witaminy D może prowadzić do krzywicy u dzieci (czyli deformacji kości), osteomalacji u dorosłych (osłabienia i bólu kości), a także do osłabienia mięśni, przewlekłego zmęczenia, częstych infekcji, obniżonego nastroju, problemów ze snem i apetytem.

Witamina E (tokoferol)

Witamina E (tokoferol) działa jako silny przeciwutleniacz, chroniąc komórki organizmu przed stresem oksydacyjnym i uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki. Jej obecność jest szczególnie ważna dla zdrowia układu nerwowego i funkcjonowania mięśni. Niedobór witaminy E może prowadzić do zaburzeń neurologicznych, takich jak osłabienie mięśni i problemy z koordynacją ruchową, a także do uszkodzeń nerwów, mięśni oraz pogorszenia wzroku.

Witamina K

Witamina K odgrywa kluczową rolę w procesie krzepnięcia krwi oraz wspiera zdrowie kości, biorąc udział w regulacji gospodarki wapniowej. Jej niedobór może prowadzić do wydłużonego czasu krzepnięcia, zwiększonej skłonności do krwawień – np. z nosa, dziąseł – oraz łatwego powstawania siniaków. W przypadku noworodków niedobór witaminy K może skutkować groźnymi krwawieniami wewnętrznymi, znanymi jako choroba krwotoczna noworodków.

Witaminy rozpuszczalne w wodzie

Witaminy rozpuszczalne w wodzie to grupa związków niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu, które nie są magazynowane w dużych ilościach i muszą być regularnie dostarczane z dietą. Obejmują m.in. witaminy z grupy B oraz witaminę C. Wspierają one metabolizm, pracę układu nerwowego, odporność i wiele innych procesów komórkowych. Sprawdź, jakie pełnią funkcje, w jakich produktach je znajdziesz i co może oznaczać ich niedobór.

Witamina C (kwas askorbinowy)

Witamina C, znana również jako kwas askorbinowy, pełni wiele ważnych funkcji w organizmie. Wspiera układ odpornościowy, uczestniczy w produkcji kolagenu niezbędnego dla zdrowia skóry i naczyń krwionośnych, przyspiesza gojenie ran oraz poprawia przyswajanie żelaza z pożywienia. Jej niedobór może prowadzić do szkorbutu, którego objawami są osłabienie, krwawienie dziąseł, wypadanie zębów oraz trudności w gojeniu się ran. Ponadto brak witaminy C osłabia naturalną odporność organizmu.

Witamina B1 (tiamina)

Witamina B1 (tiamina) odgrywa istotną rolę we wspomaganiu metabolizmu węglowodanów oraz prawidłowej pracy układu nerwowego. Jej niedobór może prowadzić do choroby beri-beri, która objawia się zaburzeniami funkcjonowania układu nerwowego, serca i mięśni. Charakterystyczne symptomy niedoboru to osłabienie organizmu, utrata apetytu oraz drżenie mięśni.

Witamina B2 (ryboflawina)

Witamina B2 (ryboflawina) uczestniczy w metabolizmie energetycznym organizmu oraz wspiera prawidłowe funkcjonowanie wzroku i zdrowie skóry. Jej niedobór może prowadzić do zapalenia kącików ust, znanego jako zajady, łuszczenia skóry oraz pieczenia oczu. Długotrwały brak tej witaminy może także powodować problemy z układem nerwowym.

Witamina B3 (niacyna)

Witamina B3 (niacyna) wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego oraz trawiennego, a także poprawia krążenie krwi. Jej niedobór prowadzi do pelagry, która objawia się charakterystycznymi trzema „D”: zapaleniem skóry (dermatitis), biegunką (diarrhea) oraz otępieniem (dementia).

Witamina B5 (kwas pantotenowy)

Witamina B5 (kwas pantotenowy) pełni kluczową rolę w metabolizmie energetycznym oraz w produkcji hormonów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Niedobór tej witaminy występuje rzadko, jednak gdy się pojawia, może objawiać się zmęczeniem, drażliwością oraz skurczami mięśni.

Witamina B6 (pirydoksyna)

Witamina B6 (pirydoksyna) wspomaga metabolizm białek oraz prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i odpornościowego. Jej niedobór może prowadzić do wystąpienia drgawek, depresji oraz ogólnego osłabienia organizmu. Dodatkowo mogą pojawić się stany zapalne skóry, zajady, a także anemia mikrocytarna.

Witamina B7 (biotyna)

Witamina B7 (biotyna) wspiera zdrowie skóry, włosów i paznokci oraz uczestniczy w procesach metabolicznych organizmu. Jej niedobór może objawiać się wypadaniem włosów, łamliwością paznokci, zapaleniem skóry, a także uczuciem zmęczenia i bólami mięśni.

Witamina B9 (kwas foliowy)

Witamina B9 (kwas foliowy) wspiera produkcję krwi oraz prawidłowy rozwój układu nerwowego płodu podczas ciąży. Niedobór tej witaminy może prowadzić do anemii megaloblastycznej, a u kobiet w ciąży zwiększa ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej u dziecka, takich jak rozszczep kręgosłupa. Dodatkowo niedobór objawia się osłabieniem, bladością skóry oraz zmęczeniem.

Witamina B12 (kobalamina)

Witamina B12 wspiera produkcję czerwonych krwinek oraz prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Jej niedobór może prowadzić do anemii megaloblastycznej lub złośliwej, zwanej także niedokrwistością Addisona-Biermera. Objawy niedoboru to drętwienie kończyn, zaburzenia równowagi oraz problemy neurologiczne i psychiczne, takie jak depresja czy demencja.

Podsumowanie

Każda witamina ma swoje kluczowe funkcje, a ich niedobory mogą prowadzić do poważnych schorzeń. Aby zapobiegać niedoborom, warto zadbać o zróżnicowaną dietę bogatą w świeże warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty, ryby, nabiał i mięso, ale także suplementy, które doposażą nasz organizm w potrzebne składniki i witaminy.